Ngày đăng 30/10/2023 | 12:00 AM

Sửa chữa cơ bản: cần có giải pháp cấp bách

(BXD) Sửa chữa cơ bản và khôi phục độ tin cậy vận hành của các tòa nhà chung cư thuộc sê ri đầu tiên là một vấn đề cấp bách của Nga hiện nay
Nguyên nhân chính dẫn đến mức độ hao mòn cao của quỹ nhà ở là do công tác sửa chữa - khôi phục không được thực hiện kịp thời. Theo các chuyên gia, nếu chậm trễ tiến hành cải tạo khôi phục quỹ nhà này thì trong vòng 5-10 năm tới, khoảng 20% tổng quỹ nhà ở hiện có trên toàn Liên bang buộc phải phá dỡ.

Phương án đưa cột có các kết cấu chịu lực vào bên trong để gia cố khung chịu lực cho các nhà chung cư 1-335
Các tòa nhà 5 tầng xây đại trà đầu tiên (nhà “khrushov”) có tổng diện tích khoảng 250 triệu m2, trong đó nhà thuộc sê ri 1-335 chiếm khoảng 28,2 triệu m2, là nơi đang sinh sống của hơn 1,5 triệu công dân Nga, chủ yếu thuộc tầng lớp ít được bảo đảm phúc lợi xã hội. 
Năm 2009, Hội đồng Đối tác phi thương mại "Liên minh các nhà thiết kế và kiến trúc sư liên vùng của Siberia" đã thông tin tới chính quyền của 65 chủ thể và 84 thành phố của Liên bang Nga về phương pháp gia cố các tòa nhà dân cư thuộc sê ri 1-335 tại thành phố Omsk, sau đó áp dụng trải nghiệm của Omsk tại các vùng khác trong toàn quốc.
Theo kết quả khảo sát, các tòa nhà dân cư thuộc sê-ri 1-335 hiện hữu ở Bryansk, Ekaterinburg, Izhevsk, Irkutsk, Kaliningrad, Kemerovo, Novosibirsk, Orenburg, Ulyanovsk, Ulan-Ude, Yurga...Số liệu chính xác về số lượng các nhà thuộc sê ri 1-335 đang vận hành trên cả nước tới nay vẫn chưa có.

Một phần thiết bị neo từ phía căn hộ
Thời hạn khấu hao của sê ri 1-335 (quy định là 25 - 30 năm) đã hết từ lâu. Quy tắc vận hành các tòa nhà quy định nhà phải qua sửa chữa cơ bản sau mỗi 5 năm, với các cuộc khảo sát kỹ thuật thường xuyên, gồm cả mở kiểm tra các nút gối của xà dọc trên các panel tường ngoài. Những điều kiện này đã không được đáp ứng ở mọi nơi và không được thực hiện cho đến nay. Phá dỡ hàng loạt những ngôi nhà như vậy là điều không thể làm trong thời gian ngắn, bởi vì trong điều kiện thiếu trầm trọng nhà ở và ngân sách cho xây dựng mới, phương án phá dỡ chỉ có thể trong một số trường hợp dựa trên kết quả khảo sát kỹ thuật cho thấy không thể tiếp tục vận hành an toàn tòa nhà dân cư.
Trong các quyết định của cuộc họp liên vùng bàn về các vấn đề trong việc tái thiết toàn diện các tòa nhà thuộc sê ri 1-335, tổ chức vào tháng 7/1995 tại thành phố Omsk, có lưu ý việc tái thiết các tòa nhà bê tông tấm lớn của các thế hệ nhà xây đại trà đầu tiên, trong đó có sê ri 1-335 với khung không hoàn chỉnh là bất lợi nhất, xét về các thông số kết cấu, vận hành, kiến trúc và quy hoạch. Đây cũng là nhiệm vụ toàn liên bang. Do những lỗi kỹ thuật cơ bản, năm 1965, Liên Xô đã ngừng xây dựng các tòa nhà dân cư sê-ri 1 - 335 với khung không hoàn chỉnh. Sau 30 năm, tới năm 1995, Nga đã ghi nhận sự cần thiết ưu tiên khắc phục tình trạng xuống cấp của những ngôi nhà có khung chịu lực không hoàn chỉnh đang hiện hữu tại nhiều thành phố trong nước và đã hết thời hạn vận hành an toàn.
Trong các năm 2007-2009 tại Omsk, Chính quyền thành phô đã có sáng kiến thúc đẩy việc đảm bảo vận hành an toàn cho các tòa nhà dân cư thuộc sê ri 1-335. Với mục đích này, các biện pháp gia cố các tòa nhà đã được nghiên cứu và cải tiến, kết quả có 45 tòa nhà đã được gia cố ở Omsk, nếu tính cả công tác sửa chữa đã được thi công từ trước đó thì con số là 57 tòa nhà thuộc sêri 1-335 (33,5% tổng số tòa nhà thuộc sê ri này) tại Omsk đã được gia cố. Tuy nhiên, công việc cho tới nay không được tiếp tục. Sau 26 năm kể từ cuộc họp liên vùng tại Omsk, và 12 năm sau khi Bộ Phát triển vùng (nay là Bộ Xây dựng, Nhà ở và tiện ích công cộng) tổ chức cuộc họp mở rộng tại Omsk, với sự tham gia của Hiệp hội quốc tế các thủ đô và thành phố lớn (IAC), trong đó trao đổi kinh nghiệm sửa chữa cơ bản và tái thiết các tòa nhà nhiều căn hộ thuộc các sê ri đầu tiên, không có thay đổi cơ bản nào trong việc giải quyết vấn đề, tình hình chung do đó ngày càng thêm trầm trọng. Chính vì thế, cần nhanh chóng thông qua các biện pháp khẩn cấp để thi công gia cố các yếu tố kết cấu của các tòa nhà dân cư thuộc sê ri 1-335 nhằm đảm bảo an toàn để tiếp tục vận hành.

Việc lắp đặt thiết bị neo để gia cố cho một tòa nhà 5 tầng tại Omsk 
Một trong những lỗi kỹ thuật chính của các ngôi nhà thuộc sê-ri 1-335 là kết cấu các nút gối để liên kết dầm của bản sàn giữa các tầng với công xon kim loại trong các sườn chịu lực của panel tường, đồng thời là các điểm tựa của dầm. Theo kết quả các cuộc khảo sát kỹ thuật thực hiện vào năm 1985-1990, các công xon bị ăn mòn từ 15-35% diện tích mặt cắt ngang. Trong những năm sau đó, sự ăn mòn này không được xác định. Như vậy, khả năng rất cao là mức độ ăn mòn đã tăng lên 30-50% hoặc hơn ở thời điểm hiện tại.
Về các phương án thiết kế để cải thiện độ tin cậy của các nút gối là đưa các cột kết cấu khác nhau (bằng kim loại, bê tông cốt thép) vào bên trong (phương án 1) hoặc chuyển tải trong các nút gối qua các thanh kim loại đến các cột được cố kết với tường từ bên ngoài (phương án 2). Các giải pháp cho phương án 1 đã được lên kế hoạch thực hiện mà không cần tạm di dời người dân song không được áp dụng rộng rãi trong thực tế do cường độ lao động cao trong điều kiện chật hẹp và rất nhiều bất tiện cho những người sống trong tòa nhà. Khi dựng cột bên ngoài (phương án 2), khối lượng công việc bên trong căn hộ giảm nhiều tuy nhiên tổng lượng kim loại tiêu thụ để dựng cột lại tăng, khoảng 3 lần.
Năm 2008, tại Omsk, thiết bị neo để dỡ công xon trụ đỡ (nút gối của xà dọc) đã được cấp bằng sáng chế (bằng sáng chế số 83270) và nhận được nhiều đánh giá tích cực từ Ủy ban khảo sát quốc gia (phương án 3) do đảm bảo phục hồi khả năng chịu lực của các tòa nhà sê ri 1-335 mà không cần lắp cột từ bên trong hoặc bên ngoài công trình nhờ sử dụng thiết bị neo này. Việc gia cố các nút gối của xà dọc được thực hiện bằng cách lắp đặt một thiết bị neo mới có các khe nối ngang và dọc của mối nối giữa các panel tường và truyền tải trọng tới các sườn chịu lực thẳng đứng của các panel tường.  Sau đó, một cải tiến của thiết bị đã được cấp bằng sáng chế (phương án 4), cho phép thực hiện công việc dỡ các nút gối của xà dọc mà không cần vào căn hộ của người dân. Hiện tại, Omsk có 170 tòa nhà dân cư thuộc sê ri 1-335 với tổng diện tích 637,8 nghìn m2 đang vận hành; tức là còn 113 tòa nhà dân cư với tổng diện tích 424,1 nghìn m2 cần được gia cố.

Tòa chung cư 5 tầng bị sụp đổ 1 phần tại thành phố Chiumen (năm 2015)  
Nhu cầu tài chính ước tính để gia cố các tòa nhà dân cư thuộc sê-ri 1-335 ở Omsk có thể là 1,3 tỷ rúp; chi phí gia cố ước tính cho một tòa nhà dân cư 60 căn hộ năm tầng thuộc sêri 1-335, có tính đến điều kiện cách nhiệt địa phương (chỉ cách nhiệt các nút gối) ước khoảng 10,6 triệu rúp. Chi phí ước tính để gia cố tất cả nhà thuộc sê-ri 1-335 trên toàn Liên bang có thể lên tới hàng chục tỷ rúp.
Tháng 6/2018, tại Omsk, cuộc họp của Ủy ban Chính sách nhà ở và tiện ích công cộng thuộc Duma quốc gia Nga đã được tổ chức với chủ đề “Tăng cường cho các kết cấu và kéo dài tuổi thọ của các tòa nhà dân cư năm tầng xây đại trà có khung không hoàn chỉnh”, tuy nhiên, các quyết định của cuộc họp không phản ánh được tính cấp thiết của vấn đề nhằm đảm bảo sự vận hành an toàn của những tòa nhà, càng sớm càng tốt. Thậm chí, các biện pháp khắc phục các khiếm khuyết về kết cấu trong các giải pháp thiết kế được quy định trong Sắc lệnh số 81 của Ủy ban Nhà nước về Kỹ thuật Xây dựng và Kiến trúc Liên Xô ngày 17/12/1963 cho đến nay vẫn chưa được thực hiện. Các biện pháp này bao gồm thiết lập giám sát tất cả các nhà đã xây dựng thuộc sê ri 1-335 và thực hiện khảo sát chi tiết các kết cấu bị lỗi tại thời điểm xây dựng những nhà đó, dựa trên kết quả này xác định khoảng thời gian được phép vận hành mà không gia tăng các kết cấu chịu lực bị hư hỏng và số lượng nhà cần được gia cố hàng năm mà không có nguy cơ vi phạm độ bền của các tòa nhà. Các khuyến nghị của cuộc họp cũng chưa đề cập tới nguồn  tài chính cho công việc gia cố các tòa nhà thuộc sê ri 1-335 - yếu tố quan trọng nhất, bởi chính vì thiếu nguồn tài chính mà công tác gia cố các tòa nhà không được thực hiện. Trong bối cảnh đó, vấn đề vận hành an toàn các tòa nhà thuộc sê ri 1-335 đòi hỏi cần có giải pháp cấp bách.
Tháng 3/2005 đã xảy ra vụ sập một phần tòa chung cư 5 tầng được xây dựng năm 1961 tại thành phố Temirtau, Kazakhstan. Năm 2015, một tòa chung cư 5 tầng “khrushov” tại Chiumen cũng sập đổ một phần; các vụ sụp đổ tại Izhevsk, Omsk... Cần lưu ý các tòa nhà dân cư thuộc sêri 1-335 chiếm tỷ lệ lớn nhất trong quỹ nhà ở của vùng Irkurt (khoảng 600 tòa nhà). Kế hoạch của Chính quyền khu vực tiến hành gia cố những ngôi nhà như vậy bằng quỹ sửa chữa cơ bản là không thực tế, bởi vì như đã nêu ở trên, chi phí gia cố một tòa nhà dân cư năm tầng, bốn lối vào lên tới 11 triệu rúp. Cư dân đang sinh sống trong tòa nhà sẽ thu gom số tiền cần thiết, ngay cả khi số tiền đóng góp cho việc sửa chữa cơ bản tăng cao hơn 3 lần trong hơn 10 năm qua.
Từ những phân tích trên đây, đề nghị Bộ Xây dựng, Nhà ở và tiện ích công cộng Liên bang Nga:
- Xây dựng chương trình mục tiêu liên bang về tăng cường cho các tòa nhà dân cư thuộc sê-ri 1-335, nhằm đảm bảo hoạt động an toàn của các tòa nhà, với điều kiện được tài trợ từ ngân sách liên bang chứ không phải quỹ sửa chữa cơ bản và ngân sách của các chủ thể Liên bang.
- Xây dựng và phê duyệt (dự kiến vào nửa đầu năm 2023) danh mục các giải pháp kỹ thuật để tăng cường các yếu tố kết cấu của các tòa nhà dân cư sê ri 1-335, có xem xét kinh nghiệm của Omsk và một số nơi khác, đồng thời sửa đổi các quy định trong Hướng dẫn giám sát tình trạng kết cấu của các tòa nhà đang vận hành thuộc sê-ri 1-335 và các khuyến nghị để khắc phục các khiếm khuyết hiện có (đã được Ủy ban Xây dựng Nhà nước Liên Xô phê duyệt vào ngày 7/1/1964).
- Xây dựng và phê duyệt bộ quy tắc phù hợp để xác định tài nguyên còn lại và thời hạn sử dụng an toàn còn lại của các tòa nhà 1-335 và các loại nhà khác được xây dựng đại trà thế hệ đầu tiên sau khi đã tiến hành sửa chữa - khôi phục.
Ngoài ra, các cơ quan hành pháp của các chủ thể Liên bang cần phải:
- Trước ngày 1/7/2023, gửi cho Bộ Xây dựng, Nhà ở và tiện ích công cộng thông tin về sự hiện diện trong khu vực của số lượng tòa nhà dân cư đang vận hành thuộc sê-ri 1-335; nêu rõ tổng diện tích loại nhà này để xác lập nguồn tài chính cần thiết cho việc thực hiện chương trình mục tiêu liên bang.
- Tổ chức khảo sát kỹ thuật các tòa nhà thuộc sê ri 1-335 để xác định các thông số ăn mòn thực tế tại các nút gối của xà dọc nhằm thu được thông tin đáng tin cậy về tình trạng kỹ thuật của các tòa nhà, xác định mức độ nguy hiểm của tình trạng các nút gối  cũng như những khuyết tật trong các panel chịu lực và tấm sàn giữa các tầng, để xác định trình tự tiến hành các công việc sửa chữa - khôi phục.
Nhằm đảm bảo tiến độ gia cố các tòa nhà dân cư thuộc sê-ri 1-335 để vận hành an toàn ở mọi vùng của đất nước, tất cả các công việc gồm khảo sát kỹ thuật, chuẩn bị hồ sơ dự toán - thiết kế, tổ chức thực hiện sửa chữa - khôi phục và giám sát thi công cần ủy quyền cho cơ quan chuyên trách về xây dựng và sửa chữa cơ bản thuộc Bộ Xây dựng, Nhà ở và tiện ích công cộng Liên bang Nga. 

Y.Mosenkis - Nhà Xây dựng công huân, Chủ tịch Hiệp hội Xây dựng Liên bang Nga
Tạp chí Quỹ đạo Xây dựng Nga tháng 1/2023
ND: Lệ Minh

Tin có liên quan

Loading ...